مقدمه: عوامل طبیعی همواره در طول تاریخ و در نقاط مختلف جهان خطرهایی به محیط‌های طبیعی تحمیل کرده‌اند. بروز بحران‌های طبیعی ازجمله زلزله، سیل، طوفان، ریزش و لغزش زمین، موجب بروز خسارت‌های جانی و مالی زیادی شده است. منطقۀ دو کلان‌شهر تهران از جمله مناطقی است که به دلیل تغییر کاربری، افزایش جمعیت، شهرسازی، عبور گسل‌های فرعی و اصلی و قرارگیری در مسیر رودخانه‌های شمال تهران پتانسیل بالایی در بروز مخاطرات طبیعی به ویژه زلزله، سیل، رانش و لغزش زمین دارد که به لحاظ مخاطرات شهری برای برنامه‌ریزان نوعی چالش می‌باشد.
روش: در این مطالعه سعی شد با به‌کار‌گیری داده‌های حاصل از مدل‌سازی، معیارها و لایه‌های مؤثر محیطی با روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و فازی به‌دست آید، نتایج نیز با استفاده از نرم‌‌افزار Expert Choice تحلیل شود و به کمک تحلیل فضایی بالای سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS) میزان آﺳﻴﺐ‌ﭘﺬﻳﺮی محیطی ناحیه پهنه‌بندی گردد.
یافته‌ها: بنابر نتایج، میزان آﺳﻴﺐ‌ﭘﺬﻳﺮی منطقۀ دو کلان‌شهر تهران با مدل ترکیبی AHP-FUZZY بر مبنای وزن‌های محاسبه‌شده تعیین شد و نواحی 2 و 6 و 8 آﺳﻴﺐ‌ﭘﺬﻳﺮترین بخش‌های شهر و نواحی 3 و 7 و 9 کمترین آﺳﻴﺐ‌ﭘﺬﻳﺮی را در برابر وقوع مخاطرات محیطی داشتند.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از خروجی مدل نشان داد که از وسعت 28/2558 هکتار منطقۀ دو،33/49 درصد وضعیتی با ریسک کم و 93/39 درصد ریسک متوسط و 74/10 درصد با ریسک زیاد قرار دارد. در واقع در منطقۀ دو کلان‌شهر تهران، عواملی چون ساخت‌وساز شهری غیراصولی بدون توجه به شبکۀ زهکشی باعث افزایش سطوح غیرقابل نفوذ یا با نفوذپذیری کم در بارش‌ها و ازدیاد روان‌آب می‌شود. عوامل دیگری همچون عبور گسل‌های شمال تهران، نیاوران، داوودیه و...، و همینطور تراکم بالای جمعیت، شیب زیاد منطقه و فرسایش، احتمال ﻭﻗﻮﻉ ﺯﻣﻴﻦ‌ﻟﻐﺰش را به دلیل وجود بافت ناپایدار در بیشترین مساحت این منطقه بالا می‌برد. البته بخش‌های میانی منطقه، به دلیل وجود فضاهای باز شهری و نبود کاربری خاص، از مطلوبیت بیشتری برخوردارست.