دوره 10، شماره 1 - ( 11-1396 )
جلد 10 شماره 1 صفحات 44-21 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه تهران
چکیده: (3363 مشاهده)
مقدمه: امروزه با تغییر رویکردهای مدیریت بحران، جوامع به دنبال شرایطی هستند تا در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها به وضعیت قبل بحران فراهم آید. اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از وقوع مخاطرات جلوگیری کرد، اما می‌توان با تمهیداتی از آسیب‌های ناشی از آن کاست. شرایط متفاوت، سبب تفاوت در آسیب‌پذیری جوامع در برابر مخاطره می‌شود. از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که میزان خسارات را تغییر می‌دهد، ویژگی اجتماعی ساکنان متأثر از مخاطره است. از‌این‌رو، برای برنامه‌ریزی صحیح و کاهش خسارت نخست باید محدوده‌ها و افراد آسیب‌پذیر شناسایی شوند. لذا هدف این پژوهش بررسی آسیب‌پذیری اجتماعی و تابآوری اجتماعی در منطقۀ 2 شهر تهران است.
روش: تحقیق ازنظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است و در دو بخش آسیب‌پذیری اجتماعی و تابآوری اجتماعی بررسی شد. در بخش آسیب‌پذیری با استفاده از 15 شاخص و وزن‌دهی با تکنیک دیمتل و هم‌پوشانی با استفاده از تکنیک ویکور در ArcGIS محدوده‌های آسیب‌پذیر شناسایی شدند. در بخش تابآوری با استفاده از پرسشنامه، دیدگاه 384 ساکن منطقۀ 2 در رابطه با شاخص‌های سرمایۀ اجتماعی جمع‌آوری شد. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل عاملی مرتبۀ دوم در نرم‌افزار لیزرل بهره گرفته شد.
یافتهها: نتایج حاکی از آن است که پهنۀ با آسیب‌پذیری اجتماعی بسیار بالا، 151 هکتار و پهنۀ با آسیب‌پذیری بسیار کم، 314 هکتار از مساحت منطقه را شامل می‌شوند. نتایج بخش تابآوری نشان داد که حمایت اجتماعی با ضریب یک بالاترین ضریب و بعد از آن شاخص همبستگی و انسجام اجتماعی با ضریب 95/0، شاخص احساس اثرگذاری و کارایی با ضریب 87/0، شاخص مشارکت با ضریب 84/0، شاخص اعتماد با ضریب 81/0 و آگاهی با ضریب 47/0 پایین‌ترین ضریب را به دست آورده‌اند.
نتیجهگیری: از نتایج به‌دست آمده می‌توان در برنامه‌های کاهش خطر و تابآوری بهره گرفت. مدیران و مسئولان شهری در منطقۀ 2 شهر تهران باید تدابیری اتخاذ کنند تا وضعیت گروه‌های آسیب‌پذیر را بهبود داده و با آگاهی‌بخشی و آموزش، ویژگی‌هایی مانند مشارکت، همکاری و مسئولیت‌پذیری را در میان شهروندان افزایش دهند و به‌طورکلی رویکرد توانمندسازی و تابآوری در اولویت برنامه‌های کاهش خطر قرار دهند.
روش: تحقیق ازنظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است و در دو بخش آسیب‌پذیری اجتماعی و تابآوری اجتماعی بررسی شد. در بخش آسیب‌پذیری با استفاده از 15 شاخص و وزن‌دهی با تکنیک دیمتل و هم‌پوشانی با استفاده از تکنیک ویکور در ArcGIS محدوده‌های آسیب‌پذیر شناسایی شدند. در بخش تابآوری با استفاده از پرسشنامه، دیدگاه 384 ساکن منطقۀ 2 در رابطه با شاخص‌های سرمایۀ اجتماعی جمع‌آوری شد. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل عاملی مرتبۀ دوم در نرم‌افزار لیزرل بهره گرفته شد.
یافتهها: نتایج حاکی از آن است که پهنۀ با آسیب‌پذیری اجتماعی بسیار بالا، 151 هکتار و پهنۀ با آسیب‌پذیری بسیار کم، 314 هکتار از مساحت منطقه را شامل می‌شوند. نتایج بخش تابآوری نشان داد که حمایت اجتماعی با ضریب یک بالاترین ضریب و بعد از آن شاخص همبستگی و انسجام اجتماعی با ضریب 95/0، شاخص احساس اثرگذاری و کارایی با ضریب 87/0، شاخص مشارکت با ضریب 84/0، شاخص اعتماد با ضریب 81/0 و آگاهی با ضریب 47/0 پایین‌ترین ضریب را به دست آورده‌اند.
نتیجهگیری: از نتایج به‌دست آمده می‌توان در برنامه‌های کاهش خطر و تابآوری بهره گرفت. مدیران و مسئولان شهری در منطقۀ 2 شهر تهران باید تدابیری اتخاذ کنند تا وضعیت گروه‌های آسیب‌پذیر را بهبود داده و با آگاهی‌بخشی و آموزش، ویژگی‌هایی مانند مشارکت، همکاری و مسئولیت‌پذیری را در میان شهروندان افزایش دهند و به‌طورکلی رویکرد توانمندسازی و تابآوری در اولویت برنامه‌های کاهش خطر قرار دهند.
گزارش کوتاه یا نامه ها : پژوهشي |
موضوع مقاله:
اپیدمی در بحران ها
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |